Aronija
Aronija (lat. aronia melanocarpa) u narodu još poznata kao sibirska aronija, crnoplodna aronija, sibirska borovnica, crna indijanska bobica, indijanski grašak… Strani nazivi engleski – chokeberrry, francuski – cerisier de virgine,cerisier , cerisier sauvage, caupulin, njemački – die Apfelbeeren, slovenski – aronia, talijanski – aronia…
Aronija je grm koji raste od jedan do šest metara, stepen otpornosti joj je izuzetno visok, može da podnese temperature čak do – 47C po tome je i dobila naziv sibirska aronija, ali i zbog činjenice da je prvo iz Sjeverne Amerike došla u Sibir pa tek onda na naše područje. Indijanci su prvi prepoznali njena mnogobrojna ljekovita svojstva. Danas se smatra najjačim, dosada poznatim antioksidansom. Može se pronaći u močvarama, kao i u vlažnim šumama. Grm aronije je jednostavan, listovi naizmjenični, cvjetovi mali, oprašuju ih vjetar i pčele. Plodovi aronije mogu da se jedu odmah sa grma, ali se više konzumira obrađena aronija. Vrste aronije su crnoplodna takozvana sibirska aronija (lat. Aronia melanocarpa) na našim područjima je najviše zastupljena, raste oko jedan metar u visinu sa listovima prosječne veličine od oko 6 cm i bijelim cvjetovima od oko 1, 5 cm veličine i plodom koji je isprva crven, kasnije crn promjera oko 9 mm, pored te vrste postoje još i crvenoplodna aronija (lat. Aronia arbutifolia) koja raste oko četiri metra u visinu sa listovima veličine oko 8 mm i cvjetovima od oko 1 cm i plodom veličine 10 mm i ljubičastoplodna aronija (lat. Aronia prunifolia), promjeri skoro pa isti, samo je plod ljubičaste boje i veličine oko 10 mm.
Aronija se sastoji od biefenola, katehina, tanina, flavonida, antocijana, vitamina A, C, B, E, P, folne kiseline, kalijum, kalcijum, gvožđe, betakaroten, mangan, fosfor, mobliden, jod. Koristi se skoro sve, bere se u jesen. Aronija kao lijek koristi se u razne svrhe, ubrzava zarastanje rana i vrši dezinfekciju, vrši cjelokupnu detoksikaciju organizma, čak i poslije težih oblika zračenja, izloženosti ili liječenju tokom kemoterapija. Koristi se i u estetske svrhe, povećava elastičnost kože, uklanja bore, strije, fleke od sunca, kapilare, osvježava kožu. Pokazala se kao dobra u poboljšanju vida, promjenama kod rožnjače kao i kod prevencije nastanka anomalija. Aronija u narodnoj medicini pomaže u liječenju želučanih tegoba i cjelokupnog probavnog sistema, smiruje grčeve u želucu, pomaže kod čira, želučane nervoze, upale želuca kao i kod grčeva u crijevima, boli, kod proljeva i raznih crijevnih upala, poboljšava rad jetre,vrši regeneraciju, čisti, rješava masnoću, pomaže i kod težih oboljenja, kod žuči, žučne kese i kanala, žutice, pijeska i kamena u žuči. Pomaže kod problema sa krvi, poboljšava krvnu sliku, cirkulaciju, visoki krvni pritisak, vrši regulaciju masnoće u krvi, šećera, pomaže kod upaljenih i proširenih vena, poboljšava protok krvi i elastičnost vena. Takođe aronija važi kao antikancerogeno sredstvo koje ubija maligne ćelije raznih tumora kao što su tumor mozga, pluća, jetre, crijeva… i važi kao jaki antioksidans, usporava starenje organizma, ona sprečava stvaranje slobodnih radikala i anomalije zdravih stanica u ljudskom tijelu. Aronija takođe pomaže kod migrena, glavobolja, odražava mozak kao i srce, pomaže kod visokog krvnog pritiska, pomaže kod oporavka nakon srčanog ili moždanog udara, vrši regeneraciju srčanog mišića. Pomaže kod problema sa urinarnim traktom i upala prostate, poboljšava lučenje hormona, vrši regulaciju rada štitne žlijezde, hemoglobina u krvi, rada pankreasa, aronija u cjelokupnosti jača imunitet i štiti organizam od raznih infekcija i bakterijskih i virusnih.
Preporučuje se zdravoj osobi uzimati svako jutro 0,3 dl aronije.
Crni dud
Crni dud (lat. morus nigra) u narodu još poznat kao dud, crna murva, crnica, šan dud, crnička… Strani nazivi engleski – black muberry, francuski – murier noir, njemački – schwarzer malbeerbaum, slovenski – crna murva, talijanski – nero…
Crni dud se sastoji od vitamina C, invertnog šećera, sluzi, pektina, mangana, slobodne organske kiseline. Koristi se plod koji se bere u junu i julu i list koji se bere u aprilu i maju. U narodnoj medicini crni dud se koristi kao pomoć u liječenju oboljenja usne šupljine i veoma pogoduje liječenju nesanice, depresije, epilepsije i dijabetesa. Kora crnog duda liječi želudac i stjenku želuca dok prah pomaže u liječenju tlaka, parazita, obnavlja bubrege, jetru, poboljšava krvnu sliku. Kao lijek dud se koristi i u liječenju gripe, prehlade, Koristi se i u estetske svrhe, kao kozmetika i u raznim dijetama.
Bijeli dud
Bijeli dud (lat. morus alba) u narodu još poznat kao beli dud, murva, morva, bijela murva, bela murva… Strani nazivi engleski – white muberry, francuski – murier blanc, njemački – weisser malbeerbaum, slovenski – bela murva, talijanski – gelso comune…
Bijeli dud se sastoji od vitamina C, slobodne organske kiseline, pektin, sluz, šećer, gume, smole. Koristi se plod koji se bere u junu i julu i list koji se bere i maju i junu. Bijeli dud u narodnoj medicini koristi se u razne svrhe, pomaže kod liječenja epilepsije, depresije, dijabetesa, raznih crijevnih parazita, obnavlja želučanu floru, pomaže i kod prehlada i gripa te kod problema zatvora i mokrenja. Koristi se i u kozmetici za izbjeljivanje kože, uklanjanje mrlja, pjega, podočnjaka i sijede kose. Kao lijek bijeli dud služi kod opuštanja nervnog sistema i cjelokupne slabosti organizma. U moderno doba pokazao se dobar kao pomoć u liječenju raka grla. Odavno je poznato da pomaže kod trovanja hranom, alkoholom i gljivama.
Bamija
Bamija (lat. hibiscus esculentus) u narodu još poznata kao bamja, bamnja, bamijat, bobnja, bamnje… Strani nazivi engleski – gumbo, okna, francuski – le gombo, njemački – okra, gemuse eibisch, slovenski – bamija, talijanski – gombo…
Bamija se sastoji od masnog ulja, sluzi i etarskog ulja. Koristi se plod koji se bere od juna do avgusta. U narodnoj medicini bamija kao lijek prvenstveno se koristi kod ljudi koji imaju oboljenja unutrašnjih organa, želuca i organa za varenje jer je bogata sluzi i obnavlja cijevnu i želučanu floru kao i sluzokožu organa za varenje i pomaže kod problema sa grčevima. Bamija se takođe koristi u raznim dijetama i pogoduje kod obnove jetre i čišćenja krvi i jačanja srca. Važi i za veoma jak afrodizijak u nekim zemljama se koristi kao zamjena za kafu. Neke medicine je koriste u liječenju sifilisa i gonoreje.
Mrkva
Mrkva (lat. daucus carota) u narodu još poznata kao šargarepa, karota, žuta repa, carota, sramak, stidak, sramniče, stidna trava… Strani nazivi engleski – carrot, francuski – carotte, njemački – karotte, slovenski – korenček, talijanski – carota…
Mrkva se sastoji od šećera, karotena, pektina, kalijumove soli, inozitola, šećera, soli, vitamin B. Koristi se korijen koji se vadi od maaj do oktobra. Mrkva kao lijek u narodu je poznata kao obnavljač vida, pomoć kod slabog vida i kod očuvanja vida. U narodnoj medicini koristi se u razne svrhe, pomaže kod raka pluća, želuca, jednjaka, crijeva i maternice, kao i kod kardiovaskularnih tegoba, pomaže kod ljudi koji imaju problema sa probavom, sa nametnicima. Mrkva u cjelokupnosti jača imunitet, vraća energiju. Dobra je i za vanjsku upotrebu, za razne čireve, ekceme, opekline, zanoktice, čireve, ispucanu kožu. Takođe pomaže i u liječenju krvnih oboljenja, krvnih žila, te smanjuje mogućnost moždanog udara.
Šljiva
Šljiva (lat. prunus domestica) u narodu još poznata kao sliva, šljiva jesenka, mađaruša, plava šljiva, požegača, požaga, požega, čilovka, cepača, cjepača, bona sliva, bistričanka, modra šljiva… Strani nazivi engleski – plum, francuski – prune, njemački – pflaume, slovenski – plum, talijanski – prugna…
Šljiva se sastoji od jabučne kiseline, šećera, vode, vitamina C i D. Koristi se plod svjež i osušen i list svjež i osušen koji se bere od jula do septembra. Šljiva kao lijek ima razna dejstva. Koristi se za jačanje krvi, za bolji rad srca, ona takođe i čisti krv, jača jetru i pomaže u izlučivanju štetnih tvari, rješava problema kod slabe cirkulacije i visokog pritiska, poboljšava rad bubrega. Šljiva se koristi i u estetske svrhe, obnavlja kožu, čini je mladom, lijepom i zdravom. U narodnoj medicini koristi se za poboljšanje pamćenja, koncentracije, opuštanje nervi, poboljšanje mentalnih sposobnosti. Suha šljiva se preporučuje osobama koje boluju od crijevnih tegoba i imaju problema sa stolicom.
Krompir
Krompir (lat. solanum tuberosum) u narodu još poznat kao krumpir, krtula, krtola, kompijer, krumpjer, kimpir, kompir, podzemnica, rašak, zimak, podzemnica, burburka… Strani nazivi engleski – potato, francuski – pomme de terre, njemački – erdapfel, katoffel, slovenski – čompe, krompir, laška repa, talijanski – patata…
Krompir se sastoji od vitamina C i B, aparagina, leucina, histidin, arginin, glutamin, limunska, vinska i jabučna kiselina, celuloza, pektin, skrob, šećer, mineralne soli, azotna jedinjenja. Koristi se krtolica, plod koji se vadi od maja do septembra. Krompir u narodnoj medicini koristi se kao pomoć u liječenju kod osoba sa bolestima unutrašnjih organa, izvrstan je dijetalni obrok koji se lako vari i tako pogoduje želucu i osobama koje imaju problema sa glikozurijom, hepatitisom, bolestima varenja. Krompir kao lijek koristi se i u liječenju raznih kožnih oboljenja i ekcema, koristi se i kao obloga. Takođe se koristi i u kozmetici, umiruje nadraženu kožu, bolna mjesta, kao što je ispucala koža, nečista, žuljeve, lišaje. Krompir pogoduje i u liječenju jetre, izbacuje štetne tvari iz organizma,vrši regulaciju probave kao i kod srčanih oboljenja.
Paradajz
Paradajz (lat. solanum lycopersicum) u narodu još poznat kao crveni patlidžan, paradajz, domat, rajčica, pamidor, tomat, pomidora, modri patlidžan, melancan, balancan… Strani nazivi engleski – tomato, francuski – tomate, njemački – tomate, slovenski – paradižnik, talijanski – pomdoro…
Paradajz se sastoji od ksantofila, likopena, karotena, flavonoida, rutozida, kvercitrozida, naringozida, tomatina, demisina, solanina. Koristi se plod koji se bere od juna do oktobra. U narodnoj medicini paradajz kao lijek koristi se kao pomoć u liječenju raznih bolesti kao i kod prevencija raznih bolesti. Važi kao jak antioksidans, čisti organizam, vraća energiju organizmu, poboljšava krvnu sliku, sprečava trombozu. Takođe pomaže kod osoba koje imaju reumatskih oboljenja i kao jak antioksidans pomaže u prevencij malignih bolesti kao što su rak grlić maternice, crijeva, prostate i želuca. Paradajz pomaže i kod regulacije metabolizma i jačanja otpornosti organizma kao i kod varenja, jetre i žuči.
Bob
Bob (lat. vicia faba) u narodu još poznat kao beb, bobac, veliki bob, bakla, konjski bob… Strani nazivi engleski – broad bean, francuski – feve, njemački – ackerbohne, slovenski – bob, talijanski – fava…
Bob se sastoji od cvijeta koji sadrži bojene materije, antofein, smolu, od zelene mahune koja sadrži pirozin, leucin, oksitiramin, diksifenil alamin, proteolite. Koristi se cvijet koji se bere od aprila do juna i zelena mahuna koja se bere u junu i julu. U narodnoj medicini bobo pomaže u liječenju pijeska u bubregu i bolesti mjehura. U današnje vrijeme pokazao se veoma dobar kao pomoć u liječenju Parkinsonove bolesti, podstiče izlučivanje dopamina u mozgu koji reguliše ravnotežu mozga. Kao lijek bob se koristi i u liječenju raznih bolesti bubrega, urinarnog trakta, raznih upala mjehura, raznih bolesti želuca i crijeva.
Višnja
Višnja (lat. prunus cerasus) u narodu još poznata kao višna, marela, marelica, kisela trešnja, kisela višnja, crna trešnja… Strani nazivi engleski – willd chery, francuski – cerisier se sainte lucie, njemački – weichsel, slovenski – višnja, talijanski – ciliegio canino…
Višnja se sastoji od peteljke i lista koji sadrže gorke materije, tanin, gorke kiseline, organske kiseline, ploda koji sadrži jabučnu, limunsku, ćilibarnu kiselinu, šećer, vitamin C, mineralne soli. Koristi se peteljka, list i zreli plod koji se beru od juna do avgusta. U narodnoj medicini višnja pomaže kod liječenja crijevnih parazita, otapanje kamenca, liječenja kamenca u bubregu. Takođe pomaže kod raznih kožnih oboljenja, čireva, ekcema. Peteljka se koristi za liječenje bubrega, mjehura i bolesti dišnih puteva.