Lincura
Lincura (lat. gentiana lutea) u narodu poznata kao lincjura, sviš, svileš, srčanik, srčenjača, goreč, gencijan, košutina brada, raven…
Lincura se sastoji od šećera, boje, tanina, pektin, genciopikrin, genciomarin, praglikozid. Koristi se korijen i rizom koji se vade u septembru i oktobru.
Cikorija
Cikorija (lat. cichorium intybus) u narodu poznata kao cihora, cigura, vodopija, vodoplav, vrtna žutenica, žumenica, žutika, žentrga, andivija, indivija, pitoma žutka, podrožnik, plavulja, konjska trava, konjogriz, gologuza, kudrava salata, jandresica, šurlin, štrpka, plavocvijet, plavocvet…
Cikorija se sastoji od inulina, skrob, pektin, šećer voćni, cikorietol. Koristi se list koji se bere u junu i julu i korijen koji se vadi u oktobru.
Narandža
Narandža (lat. citrus aurantium) u narodu poznata kao pomorandža, naranča, oranža, portolak, žutica, pomerandija… Strani nazivi engleski – orange, francuski – oranger, njemački – orange, apfelsinenbaum, orangebaum, slovenski – pomarandža, talijanski – arancia…
Narandža se sastoji od pektina, sluzi, idozid, auranciamarozit, izohsper, hesperidozid, vitamin C, etarsko ulje. Koristi se korijen, plod, list, cvijet, plod se bere u januaru i februaru dok se cvijet i list beru u novembru. U narodnoj medicini služi za regulaciju probave, smanjuje šanse za rak crijeva, gušterače, želuca, bogata je antioksidansima, pomaže kod bolesti dišnih puteva posebno kod pušača, osoba koje imaju rak pluća ili imaju problem sa sinusima, kao lijek koristi se kod kardiovaskularnih oboljenja, dijabetesa, cjelokupnog čišćenja organizma. Narandža se preporučuje i u estetske svrhe usporava starenje, pomaže kod akni, alergija, opekotina od sunca. Preporučuje se kod ljudi koji su napeti, imaju problema sa nesanicom, uzrujanošću, raspoloženjem, poboljšava pamćenje i koncentraciju.
Pelin
Pelin (lat. artemisia absinthium) u narodu pozat kao pelen, pelenak, vermut, beli pelin, bijeli pelen, beli pelen, bili pelin, gorička, osenač…
Pelin se sastoji od etarskog ulja, gorke materije, apsintin, holin, anapsintin. Koristi se lišće i pupoljci koji se beru u junu, julu, avgustu i septembru.
Avitaminoze, liječenje
Avitaminoza je bolest koja se javlja zbog nedostatka određenog vitamina u ljudskom organizmu. Prevenciju bolesti vršimo što raznovrsnijom, što bogatijom ishranom prepunom različitih vitamina. Voće, povrće i meso sadrže najveći postotak vitamina. Vitamini su nužni za pravilan rast i razvoj te čuvanje organizma i cjelokupnog čovjekova zdravlja. Razlikujemo avitaminoza A, avitaminoza B, avitaminoza B1 (beri -beri), avitaminoza B2 (ariboflavinoza), avitaminoza C (skrobut), avitaminoza D (rahitis), avitaminoza E, avitaminoza K, avitaminoza PR (pelagra).
Avitaminoza A – javlja se nedostatkom vitamina A u organizmu, unosom hrane koja u sebi ne sadrži taj vitamin. Simptomi ove bolesti su mrlje na rožnjači koje uzrokuju smetnje, koža je jako suha i peruta se, zatim uništava se sluzokoža crijeva, želuca… Liječenje ide unosom hrane bogate vitaminom A kao što je limun, šljiva, grašak, mlijeko, maslac, riblje ulje, žumanjak, špinat, šargarepa, narandža, sviježa salata…
Avitaminoza B – javlja se nedostatkom vitamina B u organizmu, unosom hrane koja u sebi ne sadrži taj vitamin. Popratna pojava ove bolesti je malokrvnost. Liječenje ide unosom hrane bogate vitaminom B kao što je orah, mlijeko, riblje ulje, žitarice, riža, špinat, paradajz, žumance, kvasac, maslac… Preporučuje se 2 velike (supene) kašike pivarskog kvasca i veliku (supenu) kašiku marmelade uzimati poslije ručka i večere.
Avitaminoza B1 (beri – beri) – javlja se kod ljudi koji ne jedu raznovrsnu hranu. Simptomi ove bolesti su slab rad srca, lupanje srca, teško disanje,otoci, umor… Liječenje ide ishranom bogate vitaminom B1 graška, crne džigerice, riže, crno brašno, mlijeko, meso , klice…
Avitaminoza B2 (ariboflavinoza) – javlja se nedostatkom vitamina B2 u organizmu, unosom hrane koja u sebi ne sadrži taj vitamin. Simptomi ove bolesti su peckanje u očima, smetnje svijetla, krastice na usnama, crvenilo grla, krajnika, perutanje kože… Liječenje ide ishranom bogate vitaminom B2 iznutrice, džigerice, kvasac, mlijeko, srce, bubreg…
Avitaminoza C (skrobut) – javlja se nedostatkom vitamina C u organizmu, unosom hrane koja u sebi ne sadrži taj vitamin. Simptomi ove bolesti su bezvoljnost, gubitak apetita, bol u ekstremitetima, krvarenje desni… Liječenje ide ishranom bogate vitaminom C jabuke, kruške, krompir, narandža, paradajz, kvasac, mlijeko, šargarepa, kupus, paprika, šipak… Preporučuje se i čaj od borovih pupoljaka, zrelog ploda šipka, list djeteline, lista i cvijeta bosiljka, korijen čička, list jagode, sastojke staviti u jedan litar vode koja je prethodno proključala, nakon što odstoji dva sata procjediti i piti.
Avitaminoza D (rahitis) – javlja se nedostatkom vitamina D u organizmu, taj vitamin se stvara uz pomoć sunčeve svjetlosti i hrane. Simptomi ove bolesti obično zahvataju jako malu djecu, nepravilan razvoj kostiju, ali i odrasle. Liječenje ide ishranom bogate vitaminom D riblje ulje, mlijeko, maslac, žumance, banana, riba… izlaganjem suncu… Preporučuje se i uzimanje sjemena piskavice prije obroka, uzimati sa dosta tečnosti.
Avitaminoza E – javlja se nedostatkom vitamina E u organizmu, unosom hrane koja u sebi ne sadrži taj vitamin. Nedostatak ovog vitamina utiče na reproduktivne organe. Liječenje ide unosom hrane bogate vitaminom E kao što je lješnjak, maslac, žitarice, suncokret, ulja…
Avitaminoza K – javlja se nedostatkom vitamina K u organizmu, unosom hrane koja u sebi ne sadrži taj vitamin. Simptomi ove bolesti su krvarenje bez ikakvog razloga, nemogućnost zgrušavanja krvi, krvarenja pri najmanjoj povredi… Liječenje ide unosom hrane bogate vitaminom K kao što je kelj, boranija, karfiol, špinat, klice, ulje, maslačak, kukuruz, suncokret…
Avitminoza PR (pelagra) – javlja se kod osoba koje su često ili dugo na dijetama. Simptomi ove bolesti su suha koža koja se peruta, bolovi u mišićima, nedostatak apetita, gubitak težine… Liječenje ide unosom mesa, mlijeka, pšenice, kikirikija, kvasca… Preporučuje se prije obroka uzimti dvije velike (supene) kašike kvasca sa kašikom sirupa od voća.
Piskavica
Piskavica (lat. trigonella foeunm graecum) u narodu poznata kao grčko sijeno, grčko sjeme, grohotuša, kozji rog, jančev rog, roženjača, rožic, svina…
Piskavica se sastoji od kalijuma, gvožđa, helbin, fitosterol, masno ulje, sluz, saponin, tanin, nikotinska kiselina, proteinske materije, smola, holin, fitin, trionelin, kumarin, fosfor. Koristi se samo zrelo sjeme koje se skuplja u junu, julu, avgustu i septembru.
Jagoda
Jagoda (lat. fragaria vesca ) u narodu poznata kao šumska jagoda, divlja jagoda, fragula, jagodnjaca, pozemljuša, rdeča jagoda… Strani nazivi engleski – strawberry, wild strawberry, francuski – fraisier des bois, njemački – wald erdbeere, erdbeere, slovenski – jagoda, navadni jagodnjak, talijanski – fragola comune…
Jagoda se sastoji od vitamina C, triterpen, pentozan, flavnoid, sol, tanin, etarsko ulje, salicilna kiselina
Šumska jagoda se sastoji od vitamina C, etarsko ulje, pentozan, galotanin, katehinki anin, triterpen
Koristi se korijen, lišće i plod koji se beru u maju i junu dok se korijen vadi u martu, septembru i oktobru. U narodnoj medicini pomaže kod slabe cirkulacije, umora, funkcije crijeva, bubrega, jetre, želuca, krvi, zgrušavanja krvi, skleroze krvnih žila, povišenog tlaka, raka, dijabetesa, jetre, žuči, posebno se preporučuje kao pomoć kod krvarenja desni, upale usta, krvarenja iz nosa, gnojnih upala, afta, ranica na zubnom mesu, čisti krv, jagoda kao lijek pomaže kod infekcija grla, infekcija urinarnog sistema, ona pročišćava jetru, čaj do listova jagode preporučuje se kod raznih oboljenja maternice dok korijen i list pomažu smirivanju i jačanju živaca.
Bosiljak
Bosiljak (lat. ocimum basilicum) u narodu poznat kao bosilj, bosilje, basiljak, basilje, bosilak, bosilek, baselak, bažulek, bažilek, murtela, fasliđan, fesliđan…
Bosiljak se sastoji od gorke materije, tanin, etarsko ulje, saponin. Koristi se cvijet i list koji se beru od maja do septembra.
Lucerka
Lucerka (lat. medicago sativa) u narodu poznata kao djetelina, detelina, pitoma djetelina, plava djetelina…
Lucerka se sastoji od limunske, jabučne i malonske kiseline, bjelančevina, vitamina B, C i K, provitamina A i B, kalcijum, ksantofil, hlorofil, holin, gvožđe, saponizid, aminokiselina. Koristi se list koji se bere u junu, julu, avgustu i septembru.
Šipak
Šipak (lat. rosa canina) u narodu poznat kao šipurak, šepurina, šip, šipek, šipke, ščipak, šipčanica, pasja ruža, divlja uža, bijela ruža, bela ruža, ćibek…
Šipak se sastoji od tanina, karoten, šećer, masno ulje, etarsko ulje, pektin, vitamin C, jabučna kiselina, limunska kiselina. Koristi se zreo plod koji se bere u avgustu, septembru i oktobru.